Not: Büyük-küçük, kamu-özel, kentsel-kırsal her yapının; yer seçiminden-yerleşim yeri planlamasına, yapı tasarımından-yapı malzemesine, yapı üretiminden-yapı iyileştirmesine ve hatta yıkılmasına kadar uzanan her aşamasının yetkin mühendis ve mimarlar tarafından toplum adına kesintisiz olarak denetlenmesidir.

b) Bodrum katı dışında en çok iki katlı ve yapı inşaat alanı toplam 200 metrekareyi geçmeyen müstakil yapılar,

c) Entegre tesis niteliğinde olmayan tarım ve hayvancılık amaçlı yapı ve tesisler,

d) Köy yerleşik alanlarında, belediye ve mücavir alan sınırları içinde olmayan iskan dışı alanlarda ve nüfusu 5000′in altında olan belediyelerin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bodrum katı ve çatı arası dışında en çok iki katlı ve yalnızca bir bodrum katın inşaat alanı hesaba katılmaksızın toplam inşaat alanı 500 metrekareyi geçmeyen konut yapıları ile bunların kömürlük, otopark, depo gibi müştemilatı, hariç olmak üzere, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar.

Ayrıca, birden fazla müstakil yapının bulunduğu parsellerde, bütün yapıların toplam yapı inşaat alanının 200 metrekareyi geçmesi halinde de bu Kanun uygulanır.

SAYI : B.09.Ö.YİG.0.15.01.00/ 11 NİSAN 2011

13.4.2006 tarih 1493 sayılı (ruhsatsız yapıların denetimine ilişkin) Bakanlık açıklaması

1 Ruhsat alınması aşamasında ödenecek olan proje inceleme bedeli %10

2 Kazı ve temel üst kotuna kadar olan kısım %10

3 Taşıyıcı sistem bölümü %40

4 Çatı örtüsü, dolgu duvarları, kapı ve pencere kasaları, tesisat alt yapısı dâhil yapının sıvaya kadar hazır duruma getirilmiş bölümü %20

5 Mekanik ve elektrik tesisatı ile kalan yapı bölümü %15

6 İş bitirme tutanağının ilgili idare tarafından onaylanması %5

Yatırılan tutarların % 3’i ruhsatı veren idarenin, % 3’i Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmesinin hesabına aktarılır.(Değişik 17.08.2011 KHK/648 md:27)

SÖZLEŞME ÖRNEĞİ

FORM-27 ÖRNEĞİ

Yapı denetim kuruluşları imar mevzuatı uyarınca öngörülen fenni mesuliyeti ilgili idareye karşı üstlenir. Yapı denetim hizmeti; yapı denetim kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Başlıca görevleri:

1. Denetimini yapacağı yapının yapı sahibi ile denetim hizmet sözleşmesi imzalamak, yapı denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahhütname vermek ve yapı ruhsatının ilgili bölümünü imzalamak.

2. Yapı ruhsatı düzenleme tarihinden itibaren yedi gün içinde yapıya ilişkin bilgileri Bakanlığa bildirmek.

3. Denetim hizmetini, hizmet akdiyle çalıştırdığı denetçi mimar ve mühendisler, kontrol elemanı mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanları ile yerine getirmek.

4. Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama proje ve hesaplarını ilgili mevzuata göre kontrol etmek ve ilgili idareye uygunluk görüşü bildirmek.

5. Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek, ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek.

6. Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak.

7. Yapım işlerinde kullanılan malzemelerin proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemelerle ilgili deneyleri yaptırmak, saptadığı aykırılıkları bir rapor ile ilgili idareye ve il sanayi /veya ticaret müdürlüklerine bildirmek.

8. İş yerinde, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yükleniciyi yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili bölge çalışma müdürlüğüne bildirmek.

9. Denetime ilişkin tüm belgelerin bir nüshasını ilgili idareye vermek.

10. Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair ilgili idareye rapor vermektir.

Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimi olup ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. (3194 sayılı İmar kanunu madde:28)

a) Bodrum katı dışında en çok iki katlı ve yapı inşaat alanı toplam 200 metrekareyi geçmeyen müstakil yapılar,

b) Entegre tesis niteliğinde olmayan tarım ve hayvancılık amaçlı yapı ve tesisler,

c) Köy yerleşik alanlarında, belediye ve mücavir alan sınırları içinde olmayan iskân dışı alanlarda ve nüfusu 5000’in altında olan belediyelerin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bodrum katı ve çatı arası dısında en çok iki katlı ve yalnızca bir bodrum katın inşaat alanı hesaba katılmaksızın toplam inşaat alanı 500 metrekareyi geçmeyen konut yapıları ile bunların kömürlük, otopark, depo gibi müştemilatı,

d) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında tescil edilen taşınmaz kültür varlığı yapıları, gibi 4708 Sayılı Kanun hükümlerine tabi olmayan, ruhsata tabi yapılarda denetime yönelik fenni mesuliyet 3194 sayılı İmar Kanununun 26 ncı ve 28 inci maddelerine göre mimar ve mühendislerce üstlenilir.

Fenni mesullerden, mimar veya inşaat mühendisi 30 000 m²’den, makina mühendisi 60 000 m²’den, elektrik mühendisi 120 000 m²‘den fazla inşaatın, fenni mesuliyetini aynı anda üstlenemez. Üzerinde başka bir fenni mesuliyet bulunmamak koşulu ile bu miktarları aşan tek ruhsata bağlı inşaatlarda bu şart aranmaz

Fenni mesulün, yapının bulunduğu il sınırları içinde ikamet etmesi esastır. Farklı bir ilde fenni mesuliyet üstlenilebilmesi için ilgili idarenin uygun görmesi ve yapı yeri ile fenni mesulün işyeri arasındaki mesafenin en fazla 200 km olması gerekir.

• Konusuna ve niteliğine göre yapım işlerini yapı müteahhidi adına yöneterek uygulayan, mühendis veya mimar diplomasına sahip teknik personeldir.

• Yapı müteahhidi, inşaatta görevlendireceği şantiye şefi ile asgari hüküm ve şartları gösterilen Form-10′da belirlenmiş sözleşmeyi imzalar.

• Şantiye şefliği sözleşmesinin bir sureti, ikametgâh ve Oda kayıt belgesi, yapı ruhsatı düzenlenmesi sırasında ilgili idareye vermesi için ilgili yapı denetim kuruluşuna verilir.

• Mühendis veya mimar diplomasına sahip olan yapı müteahhidinin şantiye şefliğini üstlenmesi hâlinde, şantiye şefliği için sözleşme akdedilmesi şartı aranmaz. Yapı sahibi ile yapılan sözleşmede bu husus belirtilir.

-Şantiye şefinin, yapım işinin uzmanlık alanına uygun olmak üzere mimar veya mühendis olması şarttır.

-Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan; “Yapım işleri yürütülen şantiyede, mühendis veya mimar diplomasına sahip olmak üzere bir şantiye şefinin bulundurulması mecburidir…” hükmündeki mühendis ifadesinden elektrik, makine ve inşaat mühendisleri anlaşılması gerekmektedir. İlgili idareler tarafından bu görev verilirken, (….) görevlendirilecek (şantiye şefinin) personelin, yapım işinin gerektirdiği ve imalatın niteliğine uygun meslek grubundan olması gerekmektedir.

(Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 1 Ağustos 2013 Tarih ve 6581 Sayılı 2013/24 nolu Genelgesi)

Form-10 Şantiye şefliği hizmet sözleşmesi örneği

• Yapı müteahhidi ve şantiye şefi; yapıyı, tesisatı ve malzemeleriyle birlikte bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa etmek, neden olduğu mevzuata aykırılığı gidermek mecburiyetindedir. Yapı müteahhidi ve şantiye şefi, ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlarına ilişkin yapım işlerini sürdüremez, inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgesi olmayan usta çalıştıramaz. (3194 Sayılı İmar Kanunu Madde:28)

• Şantiye şefi, yapıyı ilgili mevzuat hükümlerine, ruhsata ve eki projelere, denetçi mimar ve mühendis ile kontrol ve yardımcı kontrol elemanlarının talimatlarına uygun olarak inşa ettirmek, yapı denetimi sırasında bizzat hazır bulunarak, denetimin uygun şartlar altında yapılmasını sağlamak, ek-10 da gösterilen form-8 e uygun yapı denetleme defterini şantiyede muhafaza etmek, bu defterin ilgili bölümünü ve yapı denetim kuruluşunca düzenlenen diğer tutanak ile belgeleri imzalamakla yükümlüdür. (Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği Madde:9/(3))

• Şantiye şefi, yapı müteahhidi adına, yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunu sağlamak, mevzuatın öngördüğü her türlü tedbiri almak, uygulamak ve uygulatmakla sorumludur. (Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik Madde:10/(6))

• Şantiye şefi, inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgeli usta çalıştırılmasından sorumludur. (Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik Madde:10/(7))

• Şantiye şefi görev aldığı yapım işine dair yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesini imzalamakla yükümlüdür. (Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik Madde:10/(11))

• Yapı müteahhidi veya onu temsilen görevlendirilen şantiye şefi, inşaatta herhangi bir imalata başlamadan en az bir gün önce, yapılacak imalatı yapı denetim kuruluşuna haber vermek zorundadır. Aksi takdirde, işin denetimsiz ilerlemesinden doğabilecek her türlü sorumluluk yapı müteahhidine ve onu temsilen görevlendirilen şantiye şefine aittir. (Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği Madde:9/(6))

• Şantiye şefi görev aldığı yapım işinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve kusurları, öneri ve önlemleri belirlemek, yapı müteahhidine rapor etmek ve şantiyede görev alan ilgili kişilere bildirmekle yükümlüdür. Raporda yer alan hususların yerine getirilmemesinden yapı müteahhidi sorumludur. (Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik Madde:10/(8))

• Yapı müteahhidi ve onu temsilen görevlendirilen şantiye şefi, yapım işlerindeki kusurlardan dolayı müteselsilen sorumludur. (Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği Madde:9/(5))

• İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun uygulanması bakımından işveren sayılır. (6331 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 3/2))

• İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, İş Kanununun uygulanması bakımından işveren sayılır. İş Kanununda işveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır. (4857 İş Kanunu, Madde: 2)

• Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür. (6098 Türk Borçlar Kanunu, Madde: 49)

İnşaat Mühendisi/Mimar; Bir Yapıdaki Şantiye Şefliği Görevinin Sonlanması İçin Aşağıdaki Belgelerden Birisinin Gerçekleşmesi Gerekmektedir:

1. Yapı kullanım izin belgesi,

2. Yapının tamamlanmış olduğuna dair İlgili idarece düzenlenmiş belge,

3. İlgili idarece onaylanmış, seviye tespit tutanağı ile İnşaat Mühendisi/Mimarın şantiye şefliği görevinin sona erdiğini bildirir belge,

4. İnşaat Mühendisi/Mimarın söz konusu yapıda adının bulunmadığını gösterir ilgili idarece onaylı Yapı Denetim Sistemi (YDS) kayıtlarından alınmış YİBF belgesi,

5. İnşaat Mühendisi/Mimarın istifa dilekçesinin ilgili idarece işleme konulduğunu gösterir belge veya tebliğ edildiğini gösterir noter tebliğat belgesi.

Notlar;

a) Yapıya ilişkin bilgiler, ilgili idarece, etüt ve proje müelliflerinin, fenni mesullerin, yapı müteahhitlerinin ve şantiye şefi mimar veya mühendisin üyesi bulunduğu meslek odasına, üyelik kayıtlarına işlenmek üzere bildirilir. (3194 sayılı İmar Kanunu, Madde:28/(5.Paragraf))

b) İdareler sorumluluk alan mimar ve mühendislerin yaptıkları işlemlere ilişkin bilgileri her ayın ilk haftası içinde ilgili meslek odalarına bildirir. (Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği, Madde:5/(b))

Şantiye şefliği yetki sınırı: İkamet edilen il sınırları içinde olmak ve aynı anda en fazla 5 ayrı yapım işini aşmamak koşuluyla; Mühendis ve Mimarlar için 30.000 m2 inşaat alanıdır.

Tek ruhsata bağlı veya toplu yapı niteliğindeki yapım işleri için 30.000m2 yi geçmeme şartı aranmaz. Ancak, bu nitelikteki yapım işlerin şantiye şefliğini üstlenecek mühendis ve mimarların üzerinde hiç şantiye şefliği görevi bulunmaması şarttır.

Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden ilgili meslek odasına kayıtlı, gerçek ve tüzel kişidir.

Ticaret odasına kaydını müteahhit olarak tescil ettirmiş bulunan 18 yaşını doldurmuş her T.C. vatandaşı yapı müteahhidi olabilmektedir.

1 Ocak 2012 tarihinden itibaren müteahhitlik faaliyeti için Çevre ve Şehircilik Bakanlığından ‘Müteahhitlik Yetki Belge Numarası’ alma zorunluğu getirilmiştir.

Not:

1. Vatandaş girişi de yapılarak müteahhitlerin T.C. kimlik, Vergi ve Yetki belge numaralarından birisiyle müteahhitlik durumunun sorgulanabileceği, Yetki belgesi iptal edilen müteahhitlerin listesinin görülebileceği ‘YAMBİS’ veri sistemi ile ilgi 28.12.2011 tarih ve 643 sayılı Bakanlık duyurusu

2. Müteahhitlik, Müelliflik YAMBİS güncel verilerine web sitemiz ‘Bağlantılar’ portalındaki “Müteahhitlik İşlemleri ve Komisyon Kararları” bağlantısından erişebilirsiniz.

Mühendis ve mimar ünvanlı yapı müteahhidi veya geçici müteahhitlik belgesi almış yapı sahibi yapımını üstlendiği yapının şantiye şefliğini de üstlenebilmektedir.

16 Aralık 2010 tarih ve 27787 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “YAPI MÜTEAHHİTLERİNİN KAYITLARI İLE ŞANTİYE ŞEFLERİ VE YETKİ BELGELİ USTALAR HAKKINDA YÖNETMELİK” uyarınca yapı müteahhitlerinin kayıt altına alınmasına ve yapı müteahhitliği faaliyetlerinin takibine esas olmak üzere, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinin ilgili hanesine yazılacak olan 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinden alınacak numaradır.

Mühendis, mimar diplomasına sahip olan yapı müteahhidinin şantiye şefliğini üstlenmesi dışındaki yapı ruhsatına tabi tüm yapılarda şantiye şefi çalıştırması zorunludur. (648 KHK Md:24/d)

1 Ocak 2012 tarihinden itibaren inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgeli usta çalıştırılması zorunludur. Şantiyede yapılacak kontrollerde, ustalar yaptıkları işe uygun yetki belgelerini ibraz etmekle yükümlüdür.

*Ustalık yetki belgesi olarak kabul edilecek belgeler hakkında 19 Ekim 2011 Tarih ve 305 sayılı Bakanlık genelgesi

**Yapı müteahhitleri ve yapı ustalarının kayıtları ile yetki belgelendirme işlemlerine ilişkin uygulamada karşılaşılan tereddütlerin giderilmesine yönelik 11 Ocak 2012 tarih ve 2012/4 sayılı Bakanlık Genelgesi

Yapı müteahhidi gerçek kişi ise kayıtlı olduğu meslek odasından müracaat yılı içinde alınmış kayıt belgesinin aslı veya Müdürlükçe onaylı örneğini, tüzel kişi ise meslek odasına kayıt belgesi ile birlikte şirket sözleşmesinin yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi aslını veya Müdürlükçe ya da ilgili Sicil Memurluğunca tasdik edilmiş suretini, Yapı Müteahhidi Yetki Belgesi Numarası Başvuru Formu (Ek-1) ekinde Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne verir. Bu müracaat, elektronik imza usulü ile de yapılabilir.

Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kisilerdir.

Yapı sahibi kendi yapısının denetçisi olamaz. Ancak, yapı sahibinin aynı zamanda YDK’nın denetçisi olduğu hâllerde, yapı sahibi olan denetçiye görev verilmemek kaydı ile, mensubu olduğu YDK’nca işin denetiminin üstlenilmesi mümkündür.

Yalnızca bir bodrum katın inşaat alanı hesaba katılmaksızın toplam insaat alanı 500 metrekareyi geçmeyen yapılarda geçici yapı müteahhidi yetki belgesi almak ve mimar veya mühendis unvanlı şantiye şefi bulundurmak, yapı müteahhitliğine ilişkin bütün sorumlulukları üstlenmek şartıyla parsel maliki kendi yapısını inşa edebilir. Ancak bu yapılarda da mimar veya mühendis unvanlı şantiye şefi bulundurulması zorunludur. Parsel malikinin veya hissedarlardan birinin mimar veya mühendis olması halinde ayrıca şantiye şefi aranmaz.

(648 Sayılı KHK Md:24/d)

Yapı Sahibinin Görev ve Sorumlulukları;

1. Yapı denetimi hizmet sözleşmesini bizzat veya hukuken temsile yetkili vekili aracılığı ile imzalamak.

2. Yapı denetimi hizmet bedeli taksitlerini zamanında ödemek.

3. Projede, mahal listesinde, metrajda ve yapı yaklaşık maliyetinde bulunmayan herhangi bir imalatı, ruhsata bağlanmadığı müddetçe yapı müteahhidinden ve YDK’ndan istememek.

4. Yapı kullanma izni belgesi düzenlenmeksizin yapıyı kullanıma açmamak.

5. Yapı kullanma izni belgesi alınmış veya iş bitirme tutanağının ilgili idarece onaylanmış bir yapıda, ruhsat düzenlenmeksizin değişiklik yapmamak.